ती स्वप्नसुंदरी

ती स्वप्नसुंदरी


सात खिडक्या पुरेशा मी झाकतो तरी
शिरते कशी कळेना ती स्वप्नसुंदरी

जोपासतो अशी ही आम्ही समानता
राधा,टिना,करीना बाजूस श्रीहरी

जोडे सजावटीला एसी-कपाट ते
भाजी-फ़ळास जागा, मात्र उघड्यावरी

मंगळ कह्यात आला, कक्षेत तारका
भैरू अजून खातो कांदा नि भाकरी

जिंकून मीच हरतो, ना जिंकतो कधी
तुमचा लवाद आहे, पंच तुमचे घरी

खेड्याकडून जावे शहराकडे जसे
आकार घटत चोळी, जाते सरासरी

शेती करून मालक होणेच मुर्खता
सन्मान मोल आहे कर अभय चाकरी
.
.
                                            गंगाधर मुटे
………………………………….………………
वृत्‍त- विद्युल्लता
लगावली- गागालगा लगागा,गागालगा लगा
…………………………………………………
.
ही कविता श्री प्रमोद देव यांचे आवाजात ऐका.



................................................................

सभ्यतेची अभिरूची : नागपुरी तडका

सभ्यतेची अभिरूची : नागपुरी तडका

छातीचं झाकण आता बोम्लीवर आलं
हात्‍तिच्या बैनमाय भलतंच झालं  ...... !!

चॅनल पाहावं कोणतंय तं उघडेबंब नाचते
टीव्ही पाह्यतांना पोरासंग, मायबाप लाजते
सभ्यतेची अभिरूची लईच दिसते न्यारी
अब्रू गेली ढोड्यात अन नोट झाली प्यारी
आता उघडं काय, झाकलं काय, सारखंच झालं
हात्‍तिच्या बैनमाय भलतंच झालं  ...... !!

जलश्यातल्या पोरी कशा टगरबगर पाहे
चार लोकामंधी मात्र झाकूनझुकून राहे
जे काही करे ते अंधारात करे
उजेडात मात्र इज्जतीले मरे
आता उजेड काय, अंधार काय, सारखंच झालं
हात्‍तिच्या बैनमाय भलतंच झालं  ...... !!

कालेजचे तोतामैना वर्गात नाय दिसत
आडमार्गी झाडाखाली बसते दात किसत
जनाची लाज ना मनाले खंत
खुलेआम प्रेमलीला, नाही त्याले अंत
आता दिवस काय, रात्र काय, सारखंच झालं
हात्‍तिच्या बैनमाय भलतंच झालं  ...... !!

शायण्याने बगीच्यात जाऊ नये म्हणतात
बिनावार्‍यानं झुडपं तिथं, खल-खल हालतात
झुडपाच्या आडोशाला दोन पाखरं बसते
"प्रेम" या शब्दाचे धिंडवडे नुसते
आता भय काय, अभय काय, सारखंच झालं
हात्‍तिच्या बैनमाय भलतंच झालं  ...... !!

                      गंगाधर मुटे
------------....--------------....----------...------------

..ही कविता ऐकण्यासाठी क्लिक करा..

------------....--------------....----------...------------

.

कंबर आता कसणार कशी?

कंबर आता कसणार कशी?


चौखूर उधळे दाहीदिशा, गवसणी मग घालणार कशी?
नसते नाकही या मनाला, वेसण तरी टोचणार कशी?  

खूप करती निश्चय-इरादे, मुक्त होण्यास जोखडातुनी
चूल-तव्याने बंधक केले, कंबर आता कसणार कशी?

जग बदलले, नाणे बदलले, बदलले ते सारे शिरस्ते  
नाणी रुप्याची राणीछाप, पण ती इथे चालणार कशी?  

उकर तू तुला हवे तेवढे, हव्या तितक्या लाथाही घाल  
पण तुझ्या एकट्या हाताने, जरठ गढी ढासळणार कशी?  

रक्तापेक्षा गोचीड जास्त, झालेत तिच्या अंगोअंगी
गोचिडांची मौजमस्ती पण, अता ती गाय जगणार कशी?

अभय तू असाच चालत रहा, रस्ता मिळेल कधी ना कधी
चालल्याविना खाचाखोचा, आडवाट ती कळणार कशी?

                              गंगाधर मुटे
....................................................................

शुभहस्ते पुजा : अभंग

.

.
शुभहस्ते पुजा : अभंग

प्रथम पुजेला । लालदीवा मस्त ॥

सत्ताधारी हस्त । कशाला रे ॥१॥

त्यांचे शुभ हस्त । कसे सांगा देवा ॥

हरामाचा मेवा । चाखती ते ॥२॥

लबाड लंपट । तयांची जमात ॥

माखलेले हात । रक्ताने गा ॥३॥

पाय तुझे कैसे । नाही विटाळले ॥

मन किटाळले । कैसे नाही ॥४॥

म्हणा काही देवा । आहे साटेलोटे ॥

अभयास वाटे । शंका तशी ॥५॥

                                 गंगाधर मुटे

.........................................................

(आषाढी एकादशीच्या निमित्ताने पांडुरंगाला थोडेसे साकडे)

…………………………………………

बोला पुंडलिकावरदे हरी विठ्ठल .......!!

पंढरीचा राया

.
.


पंढरीचा राया : अभंग

पंढरीच्या राया । प्रभु दीननाथा ॥
टेकितो मी माथा । तुझे पायी ॥१॥

युगे किती उभा । एका विटेवरी ॥
येवुनी बाहेरी । पहा जरा ॥२॥

बदलले जग । आणि माणसेही ॥
तशा देवताही । बदलल्या ॥३॥

कनकाच्या भिंती । सोन्याचे कळस ॥
सोन्याची हौस । देवालाही ॥४॥

त्यांचे भक्त बघा । विमानाने जाई ॥
आम्हा कारे पायी । बोलावतो ॥५॥

देव गरीबाचा । तू राहिला गरीब ॥
भक्तही गरीब । ठेविले तू ॥६॥

आम्हां कारे असा । गरीबीचा शाप ॥
असे काय पाप । आम्ही केले? ॥७॥

अभयाने देवा । करा नियोजन ॥
जेणे भक्तजन । सुखी होती ॥८॥

                            गंगाधर मुटे

.........................................................
(आषाढी एकादशीच्या निमित्ताने पांडुरंगाला थोडेसे साकडे)
…………………………………………
बोला पुंडलिकावरदे हरी विठ्ठल .......!!

रानमेवा खाऊ चला....! (बालकविता)

रानमेवा खाऊ चला....! (बालकविता)


या झरझर या, जरा भरभर या,
चला रानोमाळी भटकू चला
कुणी अंजीर घ्या, कुणी जांभुळ घ्या,
थोडा रानमेवा खाऊ चला ....॥१॥

(लाला, लरला, लरलल्लरलल्लर ला,
लरलल लरलल लरलल लरलल
लरलल्लरलल्लर ला)

ते उंच-उंच दिसते ते, ते फ़ळ ताडाचे आहे
झाडांच्या डोक्यावरूनी, सूर्याचे किरण ते पाहे
कुणी कळवंद खा, कुणी चिक्कु-पेरू खा,
पाणी नारळाचे पिऊया चला ....॥२॥

ते फ़ुगले डोळे दिसते, ते सिताफळाचे आहे
खोप्यांच्या खिंडीमधुनी, ते चोरुनी पाडस पाहे
कुणी अननस खा, कुणी बोरं-लिंबू खा,
पाड आंबे वेचूया चला ....॥३॥

ही झाडे आहे म्हणुनी, सरसर पाऊस येतो
धरणांचे पोट भरुनी, धरणीला न्हाऊन जातो
कुणी टरबूज खा, कुणी खरबूज खा,
झरा झुळझुळ पाहू चला ....॥४॥


ही झुडपे-झाडे-वल्ली, सजीवांना अभय ती देती
ती सोडती ऑक्सिजनला अन कार्बन शोषूनी घेती
कुणी कलमा घ्या, कुणी रोपटी घ्या
झाडे घरोघरी लावुया चला ......॥५॥


(हाहा, हेहेहे, चिंगचिंगंचिंगचिंगंच्या,
टणणण टणणण ढणणण ढणणण
तारारमपमपमपमपा)

                                       गंगाधर मुटे
...........................................................

घट अमृताचा

                       घट अमृताचा


लपेटून चिंध्यात घट अमृताचा, न देखे कुणीही, शिवेना कुणी
लपेटून चिंध्यास रेशीमवस्त्रे, अशी होय गर्दी, हटेना कुणी


किती वाटले छान हे गाव तेंव्हा, जरासा उडालो विमानातुनी
इथे मात्र मेले कुणीही दिसेना, तरी का तजेला दिसेना कुणी?


असे गैर ती आत्महत्त्या कधीही, म्हणे कास्तकारास समजावुनी
परी कारणांचा जरा शोध घ्यावा, अशी सुज्ञता दाखवेना कुणी


समाजात या हिंस्त्र भाषा नसावी, नसो स्थान लाठी व काठीस त्या
परी या मुक्यांची कळे भाव-भाषा, असे ज्ञान सत्तेस दे ना कुणी

भरारीस उत्तुंग झेपावतो मी, कवी कल्पनेला अभय गाठतो
परी वास्तवाने घरंगळत येता, उरे एक भूमी दुजे ना कुणी


                                                           गंगाधर मुटे
...........................................................................

अंगार चित्तवेधी

अंगार चित्तवेधी

दे तू मनास माझ्या आकार चित्तवेधी
नजरेत गुंतणारा आजार चित्तवेधी

ती बोलली तरी का शब्दास नाद येतो?
त्या बोलक्या स्वरांचे झंकार चित्तवेधी

नाहीच राग येतो, वाटे हवाहवासा
कानास पीळणारा फ़णकार चित्तवेधी

आभाळ गाठण्याची वेलीस हौस आहे
मिळतो कधीकधी तो आधार चित्तवेधी

दु:खास मांडणारे बाजार फ़ार झाले
दु:ख्खा खरीदणारा बाजार चित्तवेधी

आप्तास कौतुकाचा वर्षाव ही प्रथाची
इतरांस गौरवे तो आचार चित्तवेधी

आगीत खेळतांना, सुर्यास छेडतो मी
कोळून पी ’अभय’ तो अंगार चित्तवेधी

                               गंगाधर मुटे
---------------------------------------

मी गेल्यावर ....?

मी गेल्यावर ....? 

मी गेल्यावर माझे कोण,कशाला गुण गाईन?
मी तरी जातांना कुणास काय देऊन जाईन?

जरी माझी कातडी जाड असेल गेंड्यासारखी
पण तीची चप्पल बनते ना खेटर
केसापासून ना वारवत,ना चर्‍हाट
ना उब देणारं स्वेटर.
मी कसा कुणाच्या चिरकाल स्मरणात राहीन?

हाडेही माझी कणखर आहेत खरी पण
आयुर्वेदात उपयोग शुन्य
मी मात्र मिरवत आलो
देहाचे लावण्य
स्वर्गवाले मजकडे का आतुरतेने पाहीन?


नसलो काही देणार तरी जातांना
नवमन लाकडांची राख आणी
आणखी प्रदुषीत करणार
हवा आणि पाणी
जीवेभावे का कोणीतरी श्रद्धांजली वाहीन?


हसू फ़ुलवलं नाहीच आजवर
कधी कुणाच्या चेहर्‍यावर
मात्र नुसतच रडवणार
जातांना-गेल्यावर
स्वप्रेरणेने कोण मग खांद्यावर घेईन?

केले असतील सत्कर्म
पण असतील दोन-चार
तेवढ्याने थोडच उघडणार
स्वर्गाचं दार.
काहीतरी कर अभय
जेणेकरून मुक्तिमार्ग ज़रा सुलभ होईन...!!

                         गंगाधर मुटे
.........................................

सत्ते तुझ्या चवीने

सत्ते तुझ्या चवीने 

सत्ते तुझ्या चवीने नेते चळून गेले
कुरवाळती कुणाला, कोणा छळून गेले

सारे मिळून भेदू, हा व्यूह ते म्हणाले
लढतोय एकटाची, सारे पळून गेले

कित्येक चाळण्यांनी, स्वत्वास गाळले मी
उरलीय चित्तशुद्धी, हेवे गळून गेले

समजू नको मला तू विश्वासघातकी मी
पाऊल सरळ होते, रस्ते वळून गेले

आता इलाज नाही, नाहीत मलमपट्ट्या
मजला कळून आले, तुजला कळून गेले

वणव्यात कालच्या त्या, काही उडून गेले
काही बिळात घुसले, बाकी जळून गेले

का सांगतोस बाबा अभयास कर्मगाथा
द्रवलेत कोण येथे, कोण वितळून गेले?

                गंगाधर मुटे
.................................................

सरींचा कहर

सरींचा कहर

पावसाची सर
प्रेमाला बहर
पण गळतेया घर
गरीबाचे

सरींचा कहर
प्रेमाला बहर
पण फुटतोया नहर
धरणाचा

सरींचा कहर
प्रेमाला बहर
पण बुजलाय दर
उंदराचा

सरींचा कहर
प्रेमाला बहर
पण डुबलेय शहर
पुराखाली

सरींचा कहर
प्रेमाला बहर
बगळा जमिनीवर
उताना

सरींचा कहर
प्रेमाला बहर
पण जीवाला घोर
या सरींचा

सरींचा कहर
प्रेमाला बहर
पाय घसरून कमर
लचकली.

सरींचा कहर
प्रेमाला बहर
वाहून गेलाय खरं
कुंभाराचा

सरींचा कहर
प्रेमाला बहर
पण थंडीने वानर
कुडकुडले.

सरींचा कहर
कोसळले छप्पर
मदत येईस्तोवर
जीव गेला

                        गंगाधर मुटे
.............................................
उंदराचा दर म्हणजे उंदराचे बीळ
.............................................

नाचू द्या गं मला : लावणी

नाचू द्या गं मला : लावणी

गेली रोहिनी, मिरूग आला, आल्या पावसाच्या धारा
थेंब टपोरे चोळी भिजविती, पदर खेचतो वारा
कुलीनघरची जरी लेक मी
मला बंधात जखडू नका
जाऊ द्या गं मला पावसात अडवू नका
भिजू द्या गं मला पावसात अडवू नका
नाचू द्या गं मला पावसात अडवू नका ...॥धृ०॥

कोरस :- वेल कोवळी नवथर भेंडी, हिला पिंज‍र्‍यात दडवू नका
            नाचू द्या गं हिला पावसात अडवू नका

कडकड करुनी विजा नाचती
गडगड गर्जन मेघ गर्जती
तरी जरा ना भिती वाटते
झंकार सूरांचे कानी दाटते
पाय थिरकण्या पुलकित करिती
देई टाळी मोर आणिक मयुरी ठुमका ..... ॥१॥

या जलधारा मस्ती करोनी
थेंब मारिती नेम धरोनी
सर्वांगाशी झोंबित सारा
गुदगुली करितो अवखळ वारा
नसानसातुनी उधान वाहे
गिरक्या घेते तरी ना थकते, मी नाजुका .....॥२॥

जाऊ एकली नकोच रानी
आई वदली हळूच कानी
घडे असे का मला न कळते
तनामनातुनी काय सळसळते
तरी खेळू द्या अभयाने मज
या धारांच्या पुढती सारा, अमृतघटही फ़िका ....॥३॥

                       गंगाधर मुटे
...................................................................

नाकानं कांदे सोलतोस किती? : नागपुरी तडका

नाकानं कांदे सोलतोस किती? : नागपुरी तडका

तुझा अभ्यास किती, तू बोलतोस किती
नाकानं कांदे सोलतोस किती?

तुझी नशा किती, तू डोलतोस किती
नाकानं डांगरं तोलतोस किती?

तुझा व्यायाम किती, तू पेलतोस किती
नाकावर भेद्रं झेलतोस किती?

तुझी मेहनत किती, तू राखतोस किती
नाकानं टेंभरं चाखतोस किती?

तुझे योगदान किती, तू लाटतोस किती
नाकानं गांजरं वाटतोस किती?

तुझी सत्ता किती, तू येलतोस किती
नाकानं आलू छिलतोस किती?

तुझी भूक किती, तू गिळतोस किती
अभयानं जनता पिळतोस किती?

                गंगाधर मुटे
............................................
ढोबळमानाने शब्दार्थ-
डांगरं = खरबुज.
भेद्रं = टमाटर,टोमॅटो.
टेंभरं = टेंभुर्णीचे फ़ळ.
राखणे = रखवाली करणे या अर्थाने.
येलणे = वेल्हाळणे.
...........................................